Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), okul öncesi çocuklarda başlayıp erişkinlikte de devam edebilen, aşırı hareketlilik, kısa dikkat süresi ve dürtüsellikle karakterize bir bozukluktur. DEHB olan çocuklar kasıtlı yaramaz değildir. DEHB dünya genelinde çocukların %5-12’sini etkilemektedir. Erkeklerde sıklığı kızlardan fazla olup, erkek/kız oranı 3-5/1 arasında bildirilmektedir.
Dikkat ile İlgili Belirtiler
- Detaylara dikkat etmemek veya okul çalışmalarında dikkatsizce hatalar yapmak
- Sınıfta, sohbetlerde veya okumada odaklanmakta güçlük çekmek
- Ödevleri takip etmeme, görevleri başlatma ama bitirmeme eğilimi
- Görevleri, etkinlikleri, eşyaları veya zamanı düzenlemekte zorluk çekmek
- Kolayca dikkatin dağılması veya sürekli hayal kurmak
- Bir şeyler kaybetmek
- Karşılıklı konuşulduğunda sizi dinlememesi
- Ev işleri ve okula gitmek gibi günlük işleri unutmak
Hiperaktivite ile İlgili Belirtiler
- Sürekli hareket etmek
- Ortamın uygun olmadığı durumlarda bile koşmak veya tırmanmak
- Sürekli konuşmak
- Konuşmaları, oyunları veya etkinlikleri bitirmeden başka işe başlamak
- İnsanların eşyalarını izinsiz kullanmak
- Herhangi bir iş sırasında sırasını beklememek
- Sınıfta veya oturmanın beklendiği diğer durumlarda bulunduğu yeri terk etmek.
Değerlendirme ve Tanı Koyma Nasıl Yapılır?
Aile ve çocuk ile yapılan görüşmeler, klinik gözlem, fizik ve nörolojik muayene, davranışsal değerlendirme ölçekleri ve bilişsel testler ile birlikte değerlendirme yapılır ve tanı konur. Değerlendirmede ebeveynler, öğretmenler ve diğer özel kişilerden ölçekler yardımıyla bilgi toplanabilir. DEHB’da klinik belirtiler dikkat, konsantrasyon, hareketlilik ve dürtü kontrolü alanlarındaki sorunlarla karakterizedir. Bu belirtilerin ne zaman başladığı ve ne kadar süre devam ettiği önemlidir. DEHB olan bireyler genellikle 7 yaşından önce belirti verirler ve bu belirtiler en az 6 aydır mevcuttur.
Tedavi ve Özel Eğitimin Yeri Nedir?
DEHB olan çocuklarda erken teşhis ve tedavi önemlidir. Özel eğitim ve rehabilitasyon süreçlerinin çocuklarda erken uygulanması kişinin yetişkinliğe bu sorunu taşımaması anlamına geldiğinden akademik başarı ve okul başarısızlığı konularında önem arz etmektedir. Çocuğun işlevselliği birçok alanda etkilediğinden tedavisi de kapsamlı olmalıdır. DEHB’a karakterize olan davranışsal, bilişsel, sosyal ve ailesel alanlardaki sorunları çözmek tedavinin ilk hedefidir. Psikiyatrist, aile ve okul başta olmak üzere çocuğun yakın çevresi ekip halinde hareket etmelidirler. Özel eğitim ve rehabilitasyon süreçleri özellikle çocuklarda ailenin tedaviye uyumlu olması ile çözüme kavuşturulmaktadır. Çocukların okula başlamadan tedavi süreçlerine, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerindeki terapi yöntemlerinin dahil edilmesi çocuğun geleceğine yapılan bir yatırımdır.