Otizmli bireyler bazı tetikleyici sebeplerden dolayı duygusal çöküşler (meltdown) yaşayabilir. Bu tetikleyicilerden bazıları şunlardır: duyusal düzensizlik, yanlış algılanan ipuçları, olumsuz ruh hali durumları (anksiyete, depresyon vs.), kural tabanlı düşünme, konsantrasyon sorunları, streotipik hareketlerden uzaklaşma.
Neler yapabiliriz?
- Öncelikle sakinleşmesi için bir süre beklemeliyiz. Sakin bir tutum sergileyebilirsek otizmli bireyin de sakinleşmesine yardımcı oluruz.
- Çocuğunuz çöküş geçiriyorsa çocuğunuzun ve çevrenizdeki herkesin güvende olduğundan emin olun. Eğer çocuğunuz çöküş yaşarken kendisine belli bir şekilde zarar verme (mesela başını duvara vurma) veya başkalarına zarar verme (mesela fark etmeden birisine vurma) eğilimi gösteriyorsa, bunların yaşanmadığından emin olmak için çocuğunuzun yanında durun ve yaşanan duruma göre müdahale etmeye çalışın (çocuğunuz kafasını bir yere vuruyorsa yumuşak bir şeyi araya koymak vb.)
- Eğer tehlikeli değilse fırlatmasına izin verebilir ve fırlattığı şeyi tekrar fırlatması için ona geri verebilirsiniz. Bu, onu sakinleştirebilir.
- Otizmli bireyler diğer insanlara göre etrafı daha yoğun duyarlar, hissederler ve görürler. Onlar için her şey daha yüksek tonda gibidir. Bu yüzden duyusal girdileri azaltmayı deneyebilirsiniz (sakin veya karanlık bir ortama götürmek vb.)
- Rahatsızlık duymayacaksa çocuğunuza dokunabilir, sırtını sıvazlayabilirsiniz. Bunun dışında bazı çocuklar sıkıca sarılmayı veya kucaklanmayı tercih edebilir.
- Çocuğunuz konuşamıyor olsa bile siz onunla sakin bir tonda konuşabilir veya ona güven verebilirsiniz.
Neler yapmamalıyız?
- Mecbur değilseniz çocuğunuzun sevmediği seyleri yapmayın. Duygusal çöküşler stresten ve duyusal aşırı yüklemeden ötürü kaynaklandığı için çöküş yaşayan kişiye gereksiz yere stres yaratmak, o kişinin çöküşünün daha uzun sürmesine ve daha zor hale gelmesine yol açar.
- Çöküş yaşayan çocuğunuza asla kızmayın veya ona bağırmayın. Bu durum onu sadece korkutur.
- Onu kucakladığınızda kendini sıkıp sizi iterse kucaklamaktan vazgeçin. Belki de o anda sarılmanın oluşturduğu duyusal girdiye hazır olmayabilir veya belki de kıyafetlerinin dokusu onun için rahatsız edici olabilir.
- Çöküş geçiren çocuğunuza sürekli bir şeyler söyleyip dikkatini dağıtmaya çalışmanız, sürekli çocuğunuza kendisini toplamasını söylemeniz veya başkalarını göstererek onu korkutmaya çalışmanız (bak amca sana kızacak) hiçbir işe yaramaz ve bu süreci daha da zorlaştırabilir.